Notenboom voor de 95 jarige Bertus van der Helm
De notenboom
“Es grünet ein Nussbaum vor dem Haus”…….dölde döddel döldömdöm……Zo zou mijn vader het tussenspelletje, dat klinkt na deze eerste regel uit het prachtige lied van Robert Schumann, al zingende en vol passie geïmproviseerd hebben. De tekstdichter Julius Mosen zou er zeker niet van gecharmeerd zijn geweest.
Ik vervolg: “Duftig, luftig, breitet er blättrig die Blätter aus”…….
Nee, de rijke Duitse taal is mijn rasechte Friese paps niet zo vertrouwd maar dat mag de pret niet drukken. Bertus zingt zijn eigen lied en de tekst? Die luidt als volgt:
Eens stond er achter onze schuur een notenboom zo groot.
Ik ben nu 95 jaartjes oud, die notenboom al heel lang dood.
Dus dacht ik: “van der Helm, ‘t wordt tijd een boom te planten.
Een jong en sappig exemplaar voor vrienden en verwanten.”
Voor elke noot die vallen gaat, dat zijn zo van die dingen,
klinkt er muziek van vroeg tot laat en hoor je Helmpje zingen.
Een notenboom voor het nageslacht, die ligt nu in het verschiet en
als ik ooit vertrokken ben, vergeten jullie me lekker niet!
Passender kon het niet. Een boom planten in het Burgerbos is één, maar twéé is: wélke kies je? De keuze is namelijk groot. Streef je ernaar zelfvoorzienend te worden inzake ‘fruit van eigen boom’, dan is de keuze niet zo moeilijk. Een appel- of perenboom behoort tot de mogelijkheden. Of wil je liever een knapperig stevig hapje van je toekomstige schoonboom kunnen oogsten? Dan neem je misschien een beuk- of een tamme kastanje. Misschien is het je alleen te doen om de kleurenpracht. Een esdoorn zal je verlangen ernaar kunnen stillen.
Mijn vader houdt van HARTig, in de dubbele zin van het woord. In de indianen cultuur zou hij wellicht, vanwege zijn hoge leeftijd, zijn grote hart en levenservaring, als Oud en wijs opperhoofd vanaf zijn boomstam onderricht geven aan zijn kleinkinderen over het leven en levensgeluk. Dit gegeven valt dan mooi samen met de symboliek van de walnotenboom die vaderlief geplant heeft. Walnotenbomen behoren tot de oudste bomen die we kennen.
In de Griekse mythologie was de walnoot symbool van wijsheid. Bij de Grieken was hij aan Zeus, bij de Romeinen aan Jupiter, God van het licht, de hemel en het weer, gewijd. Het eten van walnoten versterkte de gevoelens van liefde. Door de zachte kern die zich achter de harde schil verbergt, was de walnoot zinnebeeld voor het wezenlijke dat zich achter uiterlijkheden verbergt.
De structuur van de vrucht van de boom lijkt sprekend op de twee menselijke hersenhelften. In vroeger tijden, zo leert de legende, werden de noten vanwege deze gelijkenis ingezet tegen hoofd- en hersenaandoeningen.
“Viel liebliche Blüten stehen d’ran. Linde Winde kommen, sie herzlich zu umfahn….”
Als je bedenkt dat de planter op weg is naar zijn 96ste levensjaar waarin het Universum hem voor de niet gemakkelijke taak gesteld heeft, zijn verdere levensweg gepaard gaand met dementie te vervolgen, dan is de keuze voor de notenboom wel heel frappant!!
In de Keltische traditie wordt verwezen naar een ziel die sterk reageert op onbewuste krachten. Het zal mijn vaders intuïtie zijn geweest.
“Es flüstern je zwei zu zwei gepaart…..dölde döddel döldömdöm….
Neigend, beugend, zierlich, zum Kusse die Häuptchen zart.”
Als je een wandeling maakt door het Burgerbos, dan loont het zich bij elke boom eens even stil te staan. Elke boom, die van zich uit een verhaal vertelt, zonder woorden maar met de eigen muziek van de stroomsappen of met het wuif concert van de bladeren kroon.
Neem de tijd, ga erbij zitten en bekijk de boomstammen eens vanaf de uitnodigende bank naast de waterpomp uit vervlogen tijden. Wist je dat de bast exact hetzelfde werkt als onze eigen opperhuid?
Een boom heeft meer te vertellen dan we denken.
“Sie flüstern von einem Mägdlein, das dächte die Nächte und Tage lang,
wusste ach! selber nicht was. Sie flüstern -wer mag verstehen sogar leise Weis?-
Flüstern vom Bräut’gam und nächstem Jahr.”
Bij elke boom één bordje. Dat bleek voor mijn vader, die ook veel meer te vertellen heeft dan we denken, een probleem. De walnoot kan zich met huid en haar in de strijd gooien en is niet snel te bewegen tot het maken van compromissen. Dat is, wat er op het met veel liefde gemaakte boom-certificaat te lezen staat. Als je een boom in het Burgerbos plant, dan maakt de uitreiking van dat certificaat deel uit van de ceremonie en mag je kiezen: één bordje of geen bordje.
In het kader van de saamhorigheid ging de oude Bertus toch overstag en met het krimpen van de hersenen kromp ook het gedichtje dat tenslotte op één bordje paste.
Onder de noemer ‘meegaan op de stroom’ kwam hij tot een nieuw vers waarmee hij kon leven:
Voor elke noot die vallen gaat
klinkt er muziek van vroeg tot laat
Helmpje heeft de boom gepoot
zodat je ook nog na zijn dood
kunt genieten van zijn lied
dan hoor je hem wel
maar je ziet hem niet
(Klik op de foto om de accordeonist te laten spelen)
Das Mägdlein horchet, es rauscht im Baum; Sehnend, wähnend sinkt es lächelnd in Schlaf und Traum.”
Wilmy van der Helm, 3 oktober 2017
